Stand van zaken

In dit hoofdstuk geven we een samenvatting van de financiële prognose 2024 op basis van de gegevens die we presenteren in de programma’s. Vervolgens geven we een toelichting op de grootste beleidsmatige ontwikkelingen en een toelichting bij de belangrijkste financiële afwijkingen ten opzichte van de begroting.

Hoofdlijnen prognose resultaat

Verwacht resultaat 2024
Onze inschatting voor dit jaar is een rekeningresultaat vóór resultaatbestemming van 45,6 miljoen voordelig. Ons ambitieniveau is hoog en zien ook dat de krapte op de arbeidsmarkt, prijsstijgingen en schaarste van materialen een flinke impact hebben op de uitvoerbaarheid en doorlooptijd van zowel onze geplande projecten alsook (bouw- en ontwikkelprojecten) van andere Groningse organisaties en particulieren. Hierdoor verwachten we op een aantal fronten vertraging in de uitvoering, waardoor budgetten niet volledig worden ingezet. Dit zien we bijvoorbeeld bij samenwerkingsverbanden en projecten. Ook zien we op dit moment een aantal nadelen, waaronder nog steeds hogere structurele lasten voor Jeugdhulp. Op dit moment is het nog te vroeg om bij alle budgetten een gedegen prognose af te geven. Bij de tweede voortgangsrapportage geven we hierover een scherper beeld af.

Grootste afwijkingen
Het resultaat na aftrek van de met uw raad afgesproken toegestane bestemmingen wordt ingeschat op 37,8 miljoen euro voordelig. Het grootste voordeel hierin is 21,6 miljoen euro op het gemeentefonds. Dit wordt veroorzaakt door effecten september circulaire 2023 en mei circulaire 2024. Deze ontstaan hoofdzakelijk door de accresbijstelling van het rijk en door een bijstelling van de maatstaven: een hoger aantal huishoudens met een laag inkomen, minder bijstandsontvangers en een hogere OZB-belastingcapaciteit bijstelling van de diverse maatstaven. Ook is de verwachte onderuitputting van het BTW-compensatiefonds 2,4 miljoen euro hoger dan geraamd.

Enkele andere voordelen die we voorzien zijn de nacalculatie loon- en prijscompensatie 2 miljoen euro, maatschappelijke opvang 4,8 miljoen euro, vrouwenopvang 1 miljoen euro, BUIG 4,5 miljoen euro, parkeerbedrijf 4,7 miljoen euro en 2,4 miljoen op de WMO. Enkele nadelen die we voorzien zijn 3,2 miljoen euro bij de jeugdzorg en 1,5 miljoen op de bijzondere bijstand, Studietoeslag en Individuele inkomens toeslag.

Afwijkingen in relatie tot de begroting 2025
Er zijn een aantal grote afwijkingen die invloed hebben op de begroting voor de komende jaren, zoals de kosten bijzondere bijstand, basisbanen, diverse toeslagen en jeugdzorg, maar ook het structurele voordeel bij het gemeentefonds. Daarom hebben we de structurele afwijkingen betrokken bij het opstellen van de ontwerpbegroting 2025.

Financiële situatie op langere termijn
De prognose van het resultaat over 2024 geeft net als bij de jaarrekening 2023 een vertekend beeld van de werkelijke gemeentefinanciën voor de komende jaren. Vanaf 2026 is namelijk sprake van een structureel tekort in de gemeentefinanciën, onder andere veroorzaakt door landelijke kortingen op het gemeentefonds. De opgaven voor de gemeente zijn groot waarbij de financiën van de gemeente onder zware druk staan. Daarbovenop komt nog dat gemeenten wettelijke taken krijgen opgelegd van het Rijk, zonder dat daar voldoende budget tegenover staat. Voorbeeld hiervan is de jeugdzorg, maar ook de invoering van de Omgevingswet. Dit zien we ook terug in de knelpunten voor de begroting 2025.

We zien we ook kosten op andere gebieden toenemen zoals bestaanszekerheid, veiligheid, beheer en onderhoud, energietransitie, maatschappelijk vastgoed en organisatie. Tegelijk hebben we de komende jaren een grote investeringsopgave.

In de voorjaarsbrief wordt de raad geïnformeerd over de ontwikkelingen in het meerjarenbeeld.

Prognose resultaat 2024 voor bestemming per programma

Onderstaande grafiek en de tabel daaronder laat per programma het resultaat voor bestemming zien.

Programma (bedragen x 1.000 euro)	Prognose resultaat
01 Economie en Ruimte	5.100
01.1 Economie en werkgelegenheid	0
01.2 Mobiliteit	4.900
01.3 Wonen	200
02 Leefomgeving en Veiligheid	249
02.1 Kwaliteit van de leefomgeving	0
02.2 Veiligheid	249
03 Vitaal en Sociaal	13.085
03.1 Werk en inkomen	3968
03.2 Onderwijs	1.010
03.3 Welzijn, gezondheid en zorg	6.794
03.4 Sport en bewegen	1.352
03.5 Cultuur	-39
04 Dienstverlening en bestuur	27.150
04.1 Dienstverlening	932
04.2 College, raad, wijkvernieuwing en gebiedsgericht werken	24.166
04.3 Algemene inkomsten en post onvoorzien	1.327
04.4 Overhead en ondersteuning organisatie	725
Eindtotaal	45.584

De prognoses lichten we toe in de hoofdstukken per programma verderop in dit document, daarom beperken wij ons hier tot de prognose van de resultaten in grafiek- en tabelvorm.

Beïnvloedbaarheid resultaat
Het verwachte resultaat van 45,6 miljoen euro bestaat voor een deel uit resultaten die niet (direct) beïnvloedbaar zijn, waaronder resultaten op het gemeentefonds. Nog een grote factor betreft de resultaten op samenwerkingsverbanden, waaronder Maatschappelijke Opvang van 4,8 miljoen euro. In de samenwerking wordt bepaald waaraan en wanneer het budget wordt besteed. Dit kunnen wij als gemeente Groningen niet zelfstandig bepalen. Onze verwachting is dat de voordelen voor Maatschappelijke Opvang vanaf 2025 sterk verminderen.

Besteedbaar resultaat
Het resultaat wordt onderverdeeld in een vijftal resultaat categorieën. Per categorie gelden regels voor de besteedbaarheid hiervan. Dit is vastgelegd in het kader voor resultaatbepaling en resultaat bestemming . In onderstaande tabel ziet u het resultaat voor bestemming, het niet-besteedbare deel en het resultaat na bestemming.

Resultaatcategorie (bedragen x 1.000 euro)	Resultaat voor bestemming	Besteedbaar	Niet besteedbaar
Samenwerkingsverband	5.866	0	5.866
Inc middelen Gemeentefonds	1.228	0	1.228
Meerjarig project	380	0	380
Bijzonder resultaat	264	0	264
Regulier/overig resultaat	37.846	37.846	0
Totaal resultaat	45.584	37.846	7.738

Hieronder volgt een toelichting per resultaatcategorie.

Samenwerkingsverbanden
De resultaten die binnen (regionale) samenwerkingsverbanden ontstaan zijn niet eenzijdig beschikbaar voor de gemeente Groningen, maar zullen in 2025 bestemd blijven voor de samenwerkingsverbanden. Het resultaat heeft met name betrekking op Maatschappelijke Opvang.

Incidentele middelen gemeentefonds
Dit betreffen resultaten op de via het gemeentefonds beschikbaar gestelde incidentele middelen via de circulaires voor een specifiek doel. Voor deze middelen is een tweejarige bestedingstermijn afgesproken met de raad. Het resultaat bestaat voornamelijk uit middelen voor de uitvoeringsplannen intensivering Schuldhulpverlening.

Meerjarige projecten
Dit betreffen resultaten op door de raad vastgestelde meerjarige projecten. Resultaten hierop blijven gedurende de looptijd van deze projecten beschikbaar, tenzij deze resultaten niet meer nodig zijn voor het vervolg van het project. De budgetten voor deze meerjarig projecten worden veelal in één keer ter beschikking gesteld. De besteding van deze middelen is echter gedurende de looptijd van de projecten. Het betreft hier voornamelijk het project ‘Opruimen SBR korrels kunstgrasvelden’.

Bijzondere resultaten
Dit betreffen resultaten waar separaat een door de raad vastgesteld kader onder ligt, of waar het gaat om resultaten binnen een gesloten systeem (bij kostendekkende tarieven). Voorbeelden hiervan zijn SIF-middelen (Stedelijk Investerings Fonds) en resultaten op grondzaken.

Reguliere resultaten
Tekorten of overschotten op reguliere budgetten worden bij de jaarrekening verrekend met de algemene middelen. Deze middelen kunnen vervolgens via een integrale afweging worden ingezet voor de komende begroting of ter versterking van ons weerstandsvermogen.

De resultaten worden nader toegelicht bij de deelprogramma’s en samengevat in de VGR in ’t kort.

Begrotingsrechtmatigheid

Met ingang van boekjaar 2023 is de rechtmatigheidsverantwoording ingevoerd. Het college neemt deze verantwoording voor het eerst in de jaarrekening 2023 op. Hierin verklaart het college wel of niet rechtmatig te hebben gehandeld binnen de door de raad vastgestelde verantwoordingsgrens (3% van de totale lasten inclusief toevoegingen aan reserves).

In de financiële verordening is opgenomen dat, indien een lastenoverschrijding tijdig gemeld wordt aan de raad, deze niet als onrechtmatig wordt beschouwd. Tijdig melden kan zijn bij de voortgangsrapportages of bij de jaarrekening.

In deze voortgangsrapportage verwachten we bij een aantal deelprogramma’s dat de geautoriseerde lasten worden overschreden. We komen hier bij de VGR 2024-II op terug, wanneer we een actuelere prognose kunnen voorleggen.

Onzekerheden in de prognose

Claim vertragingsschade
In het verleden is bij de aanleg van het warmtenet-tracé Plutolaan-Antaresstraat-Pleiadenlaan vertraging opgelopen. Als gevolg van deze vertraging en opgelegde boetes wegens niet tijdige oplevering claimt de betrokken aannemer schade bij WarmteStad en is tussen deze partijen een juridisch geschil ontstaan. Hierbij heeft de gemeente Groningen ook een aandeel in de aanneemsom.

Daarom zal in het geval van een eventuele toekenning van de schadeclaim ook een deel ten laste van de gemeente Groningen worden gebracht.

Hoewel de gemeente Groningen en WarmteStad van mening zijn dat de opdracht financieel is afgewikkeld, ligt dit geschil nu voor bij de rechter en is het aandeel van de gemeente Groningen hierin als risico opgenomen in deze voortgangsrapportage.

Niet planmatig onderhoud Oosterpoort
Sinds 2017 is het onderhoud van de Oosterpoort afgeschaald tot 'sterfhuisconstructie'. Alleen strikt noodzakelijke investeringen, samenhangend met veiligheid en bedrijfskritische processen worden uitgevoerd. Dat leidt tot meer storingen en daarmee tot meer onvoorzien onderhoud.

Meerjaren onderhoudsprogramma (MJOP) Sport
De actualisatie van het meerjaren onderhoudsprogramma is in volle gang. Naast het reguliere onderhoud constateren we ook "uitgesteld" onderhoud. De omvang (€) is nog niet nader bepaald, maar zal naar verwachting substantieel zijn. Een deel zal kunnen worden ondergebracht in het MJOP en een deel niet. We verwachten in de loop van het 2e kwartaal 2024 hier meer duidelijkheid over te hebben.

Voorziening wachtgelden en pensioenen ex-wethouders (APPA)
Voor de dekking van wachtgeldverplichtingen van voormalig wethouders hebben wij een voorziening getroffen. Ook voor de dekking van pensioenlasten van (oud-)wethouders hebben we een voorziening. De hoogte van de pensioenvoorziening kan pas bepaald worden na het verschijnen van de decembercirculaire, op basis van de op dat moment geldende rentestand. Voor de wachtgeld voorziening is dit afhankelijk van het beroep dat per einde jaar nog op de voorziening wordt gedaan.