We schrijven hier niet over het lopende beleid, maar gaan in op de ontwikkelingen die het afgelopen half jaar de revue zijn gepasseerd en de financiële afwijkingen op het lopende beleid.
Werk en Inkomen
Het aantal bijstandsgerechtigden dat tot 19 september uitstroomde naar werk is 427. Daarmee gaan we het doel van 900 niet halen. Door het lage aantal bijstandsgerechtigden en de lage instroom in de bijstand zijn er minder mensen om te bemiddelen naar werk. De groep die overblijft moeilijker is aan naar werk te bemiddelen. Vaak zijn er nog eerst belemmeringen weggenomen worden en/of is nog ontwikkeling nodig om de vervolgstap naar werk te kunnen maken. Met de nieuwe gebiedsgerichte aanpak willen we dichterbij en toegankelijker zijn voor deze groep. Met het Werk en Ontwikkelprogramma doen we investeringen om deze inwoners extra te begeleiden in hun ontwikkeling naar werk of participatie.
In het najaar starten we met een collectief nieuw werkfitprogramma voor alle deelnemers die nu op de wachtlijst staan met een versnelde aanvraag voor een indicatie nieuw beschut. Zo willen we een inhaalslag maken om het quotum voor Nieuw Beschut van 165 te halen. De nieuwe instroom vraagt veel individuele begeleiding waardoor de doorstroom trager verloopt. Daarnaast is de doorlooptijd van de aanvraagtermijn voor de indicatie nieuw beschut bij UWV verlengd en dus vertraagd. We constateren een groei in (al dan niet tijdelijke) uitstroom als gevolg van toenemende gedragsproblematiek.
In april 2023 hebben we nog eens €500 energietoeslag uitgekeerd aan de doelgroep die energietoeslag heeft ontvangen in 2022. Daarvoor zijn middelen ontvangen vanuit het Rijk. Het overige deel wordt naar verwachting eind 2023 uitgekeerd naar aanleiding van nieuwe wetgeving.
Op 1 juli 2023 is de Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen (WSNP) gewijzigd en is de looptijd van een wettelijke schuldsanering teruggebracht van 36 naar 18 maanden. Door Minister Schouten voor Armoedebeleid, en daarna ook door de NVVK en VNG, zijn gemeenten opgeroepen per 1 juli 2023 ook de aflostermijn van de minnelijke schuldregeling te verkorten naar 18 maanden. Onze gemeente heeft de verkorting van de aflostermijn overgenomen. Wat precies de gevolgen van de verkorting van de aflostermijn zullen zijn voor onder andere de uitvoeringscapaciteit is nog niet aan te geven. Helder is wel dat doorgaans inwoners na 18 maanden nog niet financieel zelfredzaam zullen zijn. Daardoor komt de nadruk bij schuldhulpverlening nog meer te liggen op financiële begeleiding van inwoners tijdens het traject en op de nazorg, teneinde duurzame financiële gezondheid en uitstroom te bevorderen.
Onderwijs
Met de start van het nieuwe schooljaar is de uitbreiding van locaties verlengde schooldag voortgezet. Ook is de omvang van de inzet brugfunctionarissen verder uitgebreid.
De integrale aanpak nieuwkomersonderwijs (voor Oekraïense en asielzoekerskinderen) blijft door de onregelmatige instroom van nieuwkomers en beschikbare opvanglocaties een vraagstuk met tal van aandachtspunten (huisvesting, personeel, financiering). Door structureel intensief overleg lukt het om alle kinderen een passende vorm van onderwijs te bieden.
De versterking van ons beleid op het terrein van de voor- en vroegschoolse educatie krijgt momenteel extra impulsen door de mogelijkheden die het NPLV ons biedt in relatie met plannen en wensen die er in de wijken leven. We zetten in op een stevige wijkaanpak, laagdrempelig voor zowel ouders als kinderen.
Welzijn, gezondheid, zorg en diversiteit
We zien dat de zorgkosten in Nederland jaar na jaar toenemen, terwijl gemeenten vanaf 2026 waarschijnlijk te maken krijgen met een forse daling in de inkomsten van het Rijk via het gemeentefonds. Als gevolg van de vergrijzing zal de zorgconsumptie toenemen en de beschikbaarheid van arbeidskrachten afnemen. In 2020 werkten er 1,4 miljoen mensen in de zorg. Dat betekende 1 op de 7 werkenden. Bij niet ingrijpen zullen er in 2040 volgens berekeningen van de Sociaal Economische Raad meer dan 2 miljoen mensen nodig zijn in de zorg. Dat is dan 1 op de 4 werkenden. Via preventie en samenwerking tussen het gemeentelijk sociaal domein en de eerstelijnszorg verwachten we op termijn de stijging van de totale zorgkosten om te kunnen buigen. Maar de eerstvolgende jaren krijgen we nog steeds te maken met stijgende zorgkosten. We moeten dus vol inzetten op preventie en de reeds ingezette transformatie om de zorgkosten nu en in de toekomst betaalbaar te houden. Dit doen we onder andere door ons Preventieplan mentale gezondheid jeugd/jongeren te ontwikkelen, Herstelacademies en Welzijn op recept op te schalen, de werkwijze van het project ‘Stapeling sociaal domein’ te versterken, een meerjarige integrale aanpak van jeugdproblematiek in het kader van Preventie en Gezag te implementeren en de aanpak Kansrijke Start voort te zetten.
In navolging op de Wmo begeleiding is ook de huishoudelijke hulp per 2023 gebiedsgericht georganiseerd. De nieuwe opzet bevordert de kennis van de aanbieders van hun gebied en de samenwerking met andere partijen. Dit is van belang bij het signaleren door de huishoudelijke hulpen van (over)belasting van mantelzorgers en kwetsbaarheid van ouderen. 21 Tevens wordt in 2023 stapsgewijs uitvoering gegeven aan het ‘uitvoeringsprogramma wonen en zorg’. Gemeente, Menzis, zorgaanbieders en woningcorporaties werken hier intensief in samen. Met de nieuwe werkwijze Inkoop Beschermd Wonen geven we de transformatie Beschermd Wonen een extra impuls door meer grip te organiseren op (beperking van) instroom en (bevordering van) uitstroom uit intramurale zorg.
Sport en bewegen
Het nieuwe sportseizoen 2023- 2024 is gestart. In september vindt jaarlijks de Nationale Sportweek plaats. Dit biedt inwoners de kans om sport- en beweegaanbod in de buurt te ontdekken voor zowel sporten bij een vereniging als ongebonden sporters. Bij het Volwassenfonds voor de Sport en het Jeugdsportfonds zien we een toename in het aantal aanvragen.
Het Mountainbike Skillspark in Meerstad is geopend. Daarnaast wordt druk gewerkt aan de ontwikkeling van de Urban Sports Agenda.
Er zijn capaciteitsknelpunten in de sport. Het onderzoek naar de capaciteitsbehoefte in sportaccommodaties loopt en wordt naar verwachting begin 2024 aangeboden aan de raad.
Cultuur
We zien dat het publiek weer volop cultuur bezoekt. Voor Noorderzon was het de eerste editie sinds 2019 die weer geheel zonder restricties kon. Het was een zeer succesvolle editie met prachtige voorstellingen en het geluk van mooi weer. Ook SPOT ziet dat het publiek gretig is, voor volgend jaar verwachten ze een recordaantal bezoekers. Dit heeft te maken het feit dat vooral popmuziek erg populair is. Bands willen graag toeren en het publiek wil graag bezoeken.
Echter het is niet alleen maar rooskleurig. We zien dat de financiële situatie van de instellingen nog lang niet op orde is. Door de sterke kostenstijgingen vanwege inflatie en hoge energieprijzen zien de instellingen hun financiële buffers krimpen. Daar komt voor de komende jaren de opgave van Fair Practice (eerlijke betaling versterking culturele arbeidsmarkt) overheen. In de kadernota 2021-2028 hebben wij aangegeven dat Fair Practice vanaf 2025 een voorwaarde is om subsidie te kunnen verkrijgen. Dit heeft een financiële consequentie, als werknemers beter betaald dienen te worden blijft er minder over voor activiteiten. Dit in combinatie met de prijsstijgingen zorgt ervoor dat de budgetten voor de cultuurnota 2025-2028 onder druk staan. Instellingen zullen namelijk hogere subsidieaanvragen doen om het culturele aanbod op niveau te kunnen houden.